9 Ekim 2022 Pazar

 SOY GRUPLARI

 

Türü ne olursa olsun soy grupları aidiyet duygusu, sosyal dayanışma,yardımlaşma, güvenlik, korunma ve hizmet sağlayan iyi organize olmuş, iş birliği ve iş bölümüne dayanan gruplardır.

  Sülale: “Ortak bir atadan geldiğine inanan ve bunu bilinen bağlarla kesin bir şekilde soy ağacında gösterebilen kan bağına sahip akrabalardan oluşmuş kolektif bir soy grubudur.

 Klan: Klan, birbirine kan bağı ile bağlı olmayan, soylarının gerçek veya hayalî olarak ortak bir atadan geldiğine inanan kişilerden oluşan kolektif olmayan bir soy grubudur.

 Akrabalık İsimlendirme Sistemleri Morgan,Afrika ve Avustralya dışındaki bütün toplumlar ve kültürler için geçerli olan akrabalık göstergelerini kapsayan,

 1. Betimleyici (tanımlayıcı)

 2. Sınıflayıcı şeklinde iki ana akrabalık isimlendirme sistemi önermiştir.

 Eskimo Sistemi: Kuzey Kanada ve Grönland’ın kuzeyinde yaşayan İniut toplumu olarak bilinen Eskimo akrabalık sisteminde kuzenler(paralel kardeş, amca,teyze çocukları ile aykırı kardeş dayı, hala çocukları) erkek ve kız kardeşlerden ayırt edilerek isimlendirilir.

 Hawai Sistemi: Aynı kuşakta ve aynı cinsiyette olan bütün akrabalar için aynı akrabalık terimleri kullanılır.

 Kadın kuzenler, kız kardeş, erkek kuzenler de erkek kardeş olarak ifade edilir.

 Örneğin, baba için kullanılan terim, hem babanın erkek kardeşleri hem de annenin erkek kardeşleri için kullanılır.

 Iroquois Sistemi: Bu akrabalık terminolojisinde bir kişinin babası ile amcası ve annesi ile teyzesi aynı terimle ifade edilir.

 Ancak babanın kız kardeşi ile annenin erkek kardeşi için farklı terimler kullanılır.

 Aynı kuşaktaki erkek kardeşler ve paralel kuzenler (babanın erkek kardeşinin çocukları ve annenin kız kardeşinin çocukları) arasında aynı cinsiyete sahip olanlar ortak terimlerle ifade edilir.

 Crow Sistemi: Anaerkil soy çizgisinin güçlü bir şekilde ön plana çıktığı bu sistemde annenin ve babanın akrabaları birbirinden ayrılarak gruplandırılır.

 Babanın ana soyundan gelen akrabaları (baba, amca, hala oğlu ile hala kızı)cinsiyetlerine göre aynı terimle ifade edilirken, anne tarafından akrabalar arasında cinsiyet farkı gözetilir.

 Omaha Sistemi: Anaerkil Crow sisteminin ataerkil uyarlamasıdır. Babayanlı bir soy dizgesine dayanır.

 Anne ve annenin kız kardeşi aynı terimle isimlendirilir.

 Baba ve babanın erkek kardeşi aynı terimle tanımlanır.

 Sudan Sistemi: Bu sistem bütün akrabalık sistemleri içerisinde en fazla ayrıntılı terminoloji içeren bir tiptir.

 Sudan sisteminde hem aykırı kardeş çocukları, hem de paralel kardeş çocukları ve kardeşler ayrı ayrı isimlendirilir.

 Cinsiyet ve Yaş Grupları:Yaş grupları, yaş faktörüne göre tanımlanan ve bütün toplumlarda insanları organize etmek için kullanılan önemli gruplardan birisidir.

 Üyeliklerin, yaşı esas alarak gerçekleştirildiği, organize olmuş insan grubuna yaş grubu denir.

 Modern toplumlarda yaş grupları, çok küçük yaş ünitelerine ayrılabilir.

 Ergenlik, gençlik, orta yaşlılık ve yaşlılık şeklinde sadece yaş faktörü esas alınarak yapılan bu gruplandırmadan hayatı boyunca her insan geçer.

 ***Yaş gruplarının oluşmasında biyolojik etkenlerden ziyade kültürel etkenler daha çok rol oynar.

 Nitekim toplumlar kültürlerinin izin verdiği ölçüler dahilinde insan hayatını belli evrelere ayırarak sınıflandırmışlardır.

 Afrika toplumlarında, Polinezya, Melanezya,Avustralya, Meksika, Amerika Yerlileri, Eski Yunanlılarda ve Romada yaş grupları dinî ve sosyal gruplar olarak karşımıza çıkmaktadır.

 Neredeyse bütün kültürlerde belirli bir yaşa ulaşan herkes koşulsuz olarak belirli bir yaş grubuna katılır.

 Ancak bazı kültürlerde yaş gruplarına üyelik çok kolay değildir.

 Pek çok toplumda yaş gruplarına giriş, belli ayin ve ritüellerin uygulanmasıyla gerçekleşir. Örneğin, Kuzey Amerika yerlilerinde bir erkek, gelenekleri, dansları ve şarkıları bilemezse yaş grubuna giremezdi.

 Bazı toplumlarda ise yaş gruplarına üye olarak katılmak isteyen aday, belli bir ücret ödemek zorundaydı.

 Bir yaş grubundan diğerine geçiş, doğum, ergenlik, evlilik ve statü gibi bireyin hayatında meydana gelen değişmelerle gerçekleşir.

 Ortak Çıkar ve İlgi Grupları:Bireysel ilgi ve toplumsal ihtiyaçlardan kaynaklanan ortak çıkar grupları, dünyadaki şehirleşmeye ve toplumsal karmaşıklığa bağlı olarak yükselişe geçmiştir.

 Toplumsal farklılaşma ve değişmeye paralel olarak, yaş ve akrabalık gruplarının işleyiş mekanizmaları bozulmuştur.

 Bireyin ihtiyaç, çıkar ve ilgilerini, bozulan sosyal ilişkiler yoluyla karşılamak güçleşmiştir.

 İşte bireyin, bu tür çıkar ve ilgilerini karşılayabilecek gruplara yönelimi artmıştır.

 Ortak çıkar ve ilgi grupları oldukça esnek oldukları için şehirlerden köylere varıncaya kadar bireysel ve toplumsal ihtiyaçları karşılayabilecek yapısal özelliklere sahiptir.

 Özellikle hızlı sosyal değişmelerin yaşandığı toplumlarda, yaş ve akrabalık gruplarının yerine getirdikleri fonksiyonları, ortak çıkar grupları yerine getirir.

 ***Çoğu kültürde ortak çıkar grupları, bireyin statüsünü, prestijini, sosyal uyumunu ve grubun ayakta kalmasını sağlar.

 İnsanların birtakım amaçlarını, çıkarlarını ve ilgilerini gerçekleştirmek üzere kurdukları ikincil ilişkilere dayalı oluşumlardır.

 Antropolojide oldukça çeşitleri olan ortak çıkar ve ilgi grupları, gönüllü yapılar olarak tanımlanır.  Ancak bu tanımlama, tam olarak bu tür grupları açıklamamaktadır.

 Bu oluşumlara bireyler tamamen gönüllü ya da zorunlu olarak üye olabilir.

 Çünkü bu tür gruplara katılım, gönüllü olabildiği kadar sendikalar,sosyal güvenlik ve sağlık örgütleri gibi yasal zorunluluklar nedeniyle de gerçekleşebilir.

 Sınıflar:Toplumsal değerlendirme sonucunda eşit ya da eşite yakın prestije sahip aileler kümesine sosyal sınıf denir.

 Genellikle sınıf, ekonomik kaynaklara aynı uzaklıkta ve yakınlıkta olan üyelerin siyasal ve toplumsal yaşam tarzlarını,tercihlerini belirleyen büyük bir topluluk kesitidir.  Sınıf farklılıkları şunlardır:

1-    Sınıflar, yasal veya dinsel değerlere bağlı olarak yapılanmazlar. Sınıflara üyelik, ailevi, yasal, dinî veya geleneksel bir temele dayanmaz.

 2-    Sınıf içerisinde doğmak yoluyla elde edilen üyelikler olabildiği gibi çoğu zaman kazanılmış bir konum olarak da sınıf üyeliği gerçekleşir.

Sınıflar arası yukarı ve aşağı, dikey ve yatay toplumsal hareketlilik mümkündür.

3-    Sınıflar, bireyler arasında maddi kaynakların mülkiyeti ve kontrolü açısından ekonomik farklılıklara dayanırlar.

Diğer gruplarda ise ekonomik farklılıklardan daha çok statü, prestij, geleneksel ve kültürel farklılıklar önemlidir.

 4-    Sınıflar, genellikle formal ilişkilere bağlı olarak şekillenir. Çalışma koşulları,ücret, mesleki farklılıklar içinde biçimlenir.

 Bu yüzden sınıflar, modern ve sanayileşmiş toplumlarda daha çok görülürler.

 ***Sosyal antropolojide sınıflar, genellikle alt, orta ve üst sınıf şeklinde üç temel gruba bölünür.

 Bazı antropologlar, bu üç sınıfın her birini kendi içinde üçe ayırmaktadır.

 Bunlar:

1-    Alt sınıfın en üstü, ortası ve en altı,

2-    Orta sınıfın en üstü, ortası ve en altı,

3-    Üst sınıfın en üstü, ortası ve en altı.

 Toplum içindeki bireysel rol çeşitliliği sosyal sınıfların temelini oluşturur.

 Sınıflar için rol farklılaşmasına ilave olarak, rollerin davranışları, belirleyecek şekilde yasal bir değer kazandırması ve değer verilen rollere ulaşan bireylerin sayısının sınırlı olması gerekir.

 

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

  ŞAMANİZMİN BİLİMSEL ARKA PLANI     Bugün birçok ülkede bilimsel çalışmalar disiplinlerarası bilimsel araştırmalar şeklinde yürütülme...