SOSYAL VE KÜLTÜREL DEĞİŞİM - 1

 

Sosyo-kültürel bir değişmeyi analiz edebilmek ve yorumlayabilmek için değişmenin gözlenebileceği çeşitli genel görünümleri ifade etmek gerekmektedir.

 Tüm değişmeler geçicidir.

 Yani zaman faktörü değişmenin koşulları arasındadır.

 Değişme, aynı zamanda belirli bir çevrede ortaya çıkar.

 Yani çevre faktörü değişmenin koşulları arasındadır.

 Değişme hem fiziki (coğrafi) çevrede hem de kültürel çevrede yer alır. Coğrafi çevre sürekli değişim geçirir.

 Bu değişimlerin bir kısmı insanın doğayı kontrolü altına alma çabalarıyla, bazıları da doğanın kontrol altına alınamayan güçleri yoluyla gerçekleşmektedir.

 Sosyo-kültürel değişme insan eliyle gerçekleşir.

 Bir başka deyişle insan faktörü değişmenin temel unsurları arasındadır.

 Değişmenin bu üç görünümünün bileşimi, değişmenin ortaya çıkmasının zorunlu koşullarıdır.

 Bu aynı zamanda şu anlama gelmektedir: Değişme belirli bir zaman diliminde, belirli bir yerde (mekân) ve birtakım kişilerle birlikte gerçekleşen toplumsal bir süreçtir. Değişme belirli bir zaman diliminde, belirli bir yerde ve bir takım kişilerle birlikte gerçekleşen toplumsal bir süreçtir.

 Sosyal hayatın farklı alanlarında hissedilen birtakım ihtiyaçların giderilmesine yönelik olarak gelişen bu davranışlar, olumlu sonuçlar ortaya çıkardığında, topluluğun diğer üyeleri tarafından da giderek benimsenmekte ve tekrar edilerek daha geniş kesimlerce onay görüp yaygınlaşmakta ve topluluğa yeni katılan üyelere de öğretilerek kurumsallaşmaktadır.

 Sosyal yaşamda, kültürleme ve toplumsallaşma sürecinde tekrar edilerek pekiştirilen ve yeni kuşaklara da aktarılan normlar, toplum ve kültürün sahip olduğu kültürel kodlar/davranış örüntüleri olarak bir toplumdaki örfleri ve gelenekleri meydana getirmektedirler.

 Bu ifadeler, aynı zamanda bir sosyo-kültürel yapıdaki toplumsal kurumların oluşum sürecini de izah etmektedir.

Hissedilir bir değişimi sosyal bilimler açısından ele alırken, bir nesne ya da durumun temel yapısında bir dönem içerisinde ne kadarlık bir değişme ortaya çıktığını göstermemiz gerekir.

 Toplumsal bir sistemin hangi göstergeler ve ölçütler açısından bir değişme süreci içinde olduğuna karar verebilmek için, belirli bir zaman aralığında, o toplumun temel kurumsal yapılarında ortaya çıkan farklılaşmaların hangi ölçüde gerçekleştiğini tespit etmek ve göstermek zorundayız.

 Toplum kuramcıları, son iki yüz yıldır, sosyo-kültürel değişmenin doğasını açıklayan bir büyük kuram geliştirme çabası içine girmiş olmalarına karşın, oluşturulan hiçbir tek etken kuramı, avcı ve toplayıcı toplumlardan kırsal toplumlara, geleneksel uygarlıklardan son olarak da bugünün son derece karmaşık olan küresel toplumsal düzenlerine kadar olan çeşitliliğiyle, insanın toplumsal gelişimini bütün kapsayıcılığıyla açıklama kabiliyetine sahip olamamıştır.

 Bununla birlikte tarihsel süreçte birçok toplumda ortak olarak gözlemlenen ve sosyokültürel değişmeyi tutarlı bir biçimde etkilemiş olan üç ana etkenden söz edebiliriz.

 Bunlar: Doğal çevre, siyasal örgütlenme ve kültürel etkenlerdir.