MİTLERDE ESKATALOGYA

 

Basit teknolojiye sahip topluluklarda kıyamet kopmuştur denebilir. Dünyanın sonu az ya da çok uzak bir tarihte gelecekse de kozmik felaketlerle ilgili mitler son derece yaygındır.

Bunlar, bir çift ya da sağ kalan birkaç canlı dışında dünyanın nasıl yok olduğunu ve insanlığın nasıl ortadan kalktığını anlatır.

Afrika’da son derece ender olmalarına karşın nerdeyse evrensel olarak bilinirler. Tufanda ilgili mitlerin yanı sıra daha başka mitler kozmik boyutlardaki felaketlerle insanlığın yok olmasını anlatır.

Tufan, hem dünyanın yeniden yaratılmasına hem de insanlığın yeniden canlanmasına yol açar.

Yeni Yıl bayramına özgü mit ve rit nitelikli sistemin, dev boyuttaki yansımasını canlandırır.

Tufan ile dünyanın yıllık yenilenmesi arasındaki bakış (Mezopotamya, Yahudilik) hissedilmiştir.

Kozmogoniyi, simgesel olarak yeniden gerçekleşme aşamasına getirirler:

Eski dünya, kendisini “başlangıçlardan ayıran uzaklığın en son sınıra ulaşmış olması gibi basit bir olgudan ötürü “doğal olarak” ortadan kalkar.

Bazı mitlerin geçmişteki bir felaketle mi yoksa gelecekteki bir felaketle mi ilgili olduğunu kesin olarak söylemek güçtür.

 

 MİTLERDE YOK ETME VE YARATILIŞ

Hükümdarın tahta çıkışında kozmogoni simgesel olarak yinelenir.

Örneğin Hint kralının kutsanma ayini olan rajasuyanın, Evren’in yeniden yaratılışını içerdiği iddia edilir.

Ritüelin değişik aşamaları, geleceğin hükümdarının embriyon durumuna kadar gerilemesini, bir yıl süreyle ana karnında taşınmasını ve hem doğaüstü yaratık ya da yaratıklarla hem de Kozmos’la özdeşleştirilen gizemli doğuşunu gerçekleştirir.

Ritüelin ikinci aşamasında yeni “kutsal” bedeninin oluşumunu tamamlanır.

Ritüelin üçüncü evresi bir dizi ritten oluşur, kozmogoniyle ilgili simgesel anlamıysa, metinler ile büyük ölçüde vurgulanır.

Yenilenme törenleri takvim dışına çıkarak değişir.

Ayrıca yenilenme törenleri ile hükümdar bütün Kozmos’un dengelilik, verimlilik ve refahından sorumlu hale gelir.

Bu durum evrensel yenilenmenin, kozmik ritmlere değil de kişilere ve tarihsel olaylara bağlı olduğu anlamına da gelir.

Yeni Yıl ayini ile gerçekleştirilen yenilenme aslında, evrenin bir yenilenmesidir.

Dünya insanın varoluş biçimi benzer şekilde olmasına karşın, insan varlığının kendini belli ettiği kültür bağlamları büyük ölçüde çeşitlilik gösterir.

Bu model, kozmogonidir ya da bir kozmogoni miti rolünü oynayan bir köken mitidir.

Başlangıçların yetkinliği düşüncesi kozmik dönüşümlerde önemli rol oynar.

Bu inanca göre gerçek anlamda yeni bir şeyin başlayabilmesi için, eskinin tümüyle yok olması gerekir.

Dolayısıyla dünyanın sonu yani Eskatoloji, bir gelecek kozmogonisinin ön belirtisidir.

Her eskatoloji, bu dünya kesin olarak ortadan kaldırılmadıkça gerçekleşemez.

İyi olanın güzel olanın doğaüstü varlıklar tarafından istenen bir dünyanın yenilenmesi için kötü olanın yıkılması yok edilmesi gerekir.

Başlangıçtaki yetkinliğe, iyiliğe,  yeniden dönmenin tek yoludur.